Slaap en kinderen

Er is altijd iets dat je kan doen

Als je kind moeilijk slaapt, is er altijd iets dat je kan doen. Als eerste stap kan je kijken hoe je de slaaphygiëne van je kind kan optimaliseren. Met slaaphygiëne bedoelen we een slaapbevorderende omgeving, leeftijdsadequate routine en evenwichtig voedingspatroon. Hierbij kunnen we al een sneak peak geven: een verzwaringsdeken kan, voor bepaalde kinderen, een deel uitmaken van die slaaphygiëne.

Probeer na te gaan wat de mogelijkse stoorzender zou kunnen zijn waardoor je kind niet optimaal slaapt. Er zijn talloze vragen die je je kan stellen om een bepaald patroon te kunnen waarnemen. Slaapt je kind teveel overdag of valt zijn bedtijd te vroeg/te laat op de dag waardoor de slaapschuld niet ideaal is bij bedtijd? Heeft je kind honger doorheen de nacht omdat hij overdag te afgeleid is om voldoende te eten? Komt er licht binnen in de kamer ’s morgensvroeg waardoor je kind vroeg? Is je kind overprikkeld na een dag vol indrukken? Zie je andere slaap na een dag school, in vergelijking met een dag in het weekend? Of is er sprake van een slaapstoornis waarbij je kind ’s nachts in paniek wakker wordt of zijn benen niet kan stilhouden?

Mijn kind is prikkelgevoelig

Indien je merkt dat je kind overprikkeld is na een drukke dag, kan een verzwaringsdeken rust geven. Een verzwaringsdeken (een deken dat verzwaard is) zorgt ervoor dat je kind een druk ervaart op het lichaam wat een geborgen gevoel geeft. Door deze druk kan het autonoom zenuwstelsel van je kind kalmeren en dit heeft een positieve impact op de overprikkeling die je kind ervaren heeft doorheen de dag. Een verzwaard deken kan je kind dus helpen te ontspannen waardoor hij rustig in slaap kan vallen met alle positieve gevolgen van dien.

Hoe prikkelgevoelig je kind is heeft onder andere te maken met het temperament van je kind. Het ene kind vindt snel (zelf) rust waar het andere kind meer ondersteuning nodig heeft of sneller wordt getriggerd door omgevingsfactoren.

Mama van B. (9 jaar). Slaap is al enige tijd een thema bij onze dochter. Eens ze in slaap valt, is ze goed vertrokken voor de nacht maar het in slaap vallen verloopt niet evident. Soms ligt ze binnen de 10 minuten te slapen maar even vaak nemen de piekergedachten het van haar over. We zijn gestart met:

• een duidelijk bedtijdritueel waarbij er ruimte is voor verbinding met een van ons voor het slapengaan,
• daarnaast werken we met een schriftje waarmee we haar dag overlopen zodat er ruimte is om te brengen wat er speelt en
• we hebben een verzwaringsdeken geïntroduceerd.

We merken dat de combinatie van die zaken al vaker rust brengt. B. geniet van het doorloopen van de verschillende stappen en kruipt dan knus onder het verzwaarde deken waardoor ze minder snel de neiging heeft om uit haar bed te komen en ze meer tijd neemt om ‘de slaap te laten’ komen. Toen we terugkwamen van onze reis merkten we dat ze er naar uitkeek om terug onder het verzwaringsdeken te gaan slapen, dus het doet haar duidelijk deugd.

Slaapstoornis

Je hebt naast slaapmoeilijkheden, kinderen die moeilijk rust vinden om (in) te slapen, ook een aantal slaapstoornissen. We halen er hier 2 aan waarbij prikkelverwerking een impact heeft (parasomniën & rustelozebenensyndroom). Zo zijn er kinderen met parasomniën waarbij een kind ‘abnormaal gedrag’ stelt tijdens de slaap zoals wandelen (slaapwandelen), in paniek wakker worden maar eigenlijk nog slapen (night terrors), … Het rustelozebenensyndroom is een stoornis waarbij je kind een onaangenaam gevoel in zijn benen ervaart en dit alleen verdwijnt door te bewegen. Het is een bewegingsstoornis tijdens de slaap.

Opnieuw is een optimale slaaphygiëne en een consequente, verbindende aanpak de basis. Een slaapstoornis wordt vaak ‘getriggerd’ door prikkels. Dit betekent niet dat prikkels vermijden alles zal verhelpen maar de prikkels counteren kan ervoor zorgen dat de slaapstoornis minder snel of minder vaak optreedt. Vermijd teveel fysieke activiteit, prikkels, stress, drukte, ... als je weet dat je kind gevoelig is aan bovenstaande slaapstoornissen.  Daarnaast kan een verzwaringsdeken helpen bij de prikkelverwerking en motorische onrust.

Mama van F. (4 jaar). Naar het einde van de week toe, merken we dat F. meer last krijgt van night terrors (parasomnie). Hij begint rond 22.30 te roepen, huilen, … en is in helemaal in paniek. Op zo’n moment lijkt hij wakker maar hij is het eigenlijk niet. Gaan we in het weekend een dag naar de dierentuin of is er een kermis, familiefeest, … gepland dan is de kans ook groter dat hij die avond te kampen heeft met een night terror. In het begin was het zoeken maar ondertussen weten we dat hij hierzelf weinig last door ervaart en er de volgende dag geen herinnering aan heeft. We proberen drukke dagen af te wisselen met minder drukke dagen. We laten F. ‘s avonds na een schooldag of na een drukke weekenddag ontprikkelen door hem onder een verzwaard deken televisie te laten kijken of een boek voor te lezen. Hij ontlaad hier duidelijk van en vraagt er zelf soms naar om onder het dekent te mogen zitten.

Hoe gebruik je zo’n verzwaard deken?

Wij raden het gebruik van dekens (om te slapen) pas aan vanaf de leeftijd van 3 jaar. Onder de leeftijd van 1 jaar worden deze afgeraden ter preventie van wiegendood. Tussen de leeftijd van 1 tot 3 jaar wordt het afgeraden omdat je kindje nog niet in staat is om het deken terug goed te leggen indien hij dit kwijt raakt doorheen de nacht en zo te koud kan krijgen. Je kind strak instoppen zodat hij het deken niet verliest, is niet de beste oplossing omdat je kind zelftroostende vaardigheden ontwikkelt en deze ‘beperkt’ kunnen worden als je de bewegingsvrijheid in bed inperkt. Veel kinderen positioneren zich met hun poep in de lucht, gaan op hun zij liggen, wiegen zichzelf, … en dat gaat niet als ze geen ruimte hebben om te bewegen in bed of niet in staat zijn om het deken zelf terug goed te leggen als ze zich naar hun believen gepositioneerd hebben. Je kan een verzwaard deken op deze leeftijd wel gebruiken als je kind even in de zetel zit na een drukke dag, tijdens een knuffelmoment, … .

Als je, vanaf 3 jaar, een verzwaard deken wil uitproberen, kies dan het deken op basis van het lichaamsgewicht van je kind. Introduceer het verzwaringsdeken geleidelijk aan door je kind er af en toe te laten onder zitten overdag (na een dag school) en bouw het gebruik zo geleidelijk aan op. Zo kan je starten met het eerste deel van de nacht (tot je zelf gaat slapen) tot een volledig nacht. 

Individuele verschillen

Weet dat slaap individueel bepaald is. Waar het ene kind net meer rust zal ervaren door een verzwaringsdeken, kan het bij een ander kindje ongemakkelijk aanvoelen. Geef het sowieso wat tijd, het effect kan enkele dagen op zich laten wachten. We hebben allemaal andere slaapvoorkeuren en slaapnoden. En dat is oké. Ga vooral op zoek naar wat voor jou kind helpt.